I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
Câu 2 (trang 177 /Ngữ Văn 9 Tập 1):
a. - Trong ba câu đầu của đoạn trích có hai người tản cư đang nói chuyện với nhau.
- Dấu hiệu nhận biết đây là một cuộc trò chuyện qua lại:
+ Có hai lượt lời qua lại.
+ Nội dung : Hướng tới người tiếp chuyện.
+ Hình thức : có hai gạch đầu dòng đứng đầu hai lượt lời qua lại.
b. - Câu Hà, nắng gớm, về nào... của ông Hai không phải là đối thoại, vì chỉ có một lượt lời, không tham gia vào câu chuyện.
- Câu độc thoại:
+ Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó! ... mỗi đứa một nhát!.
+ Chúng bay ăn miếng cơm hay ... để nhục nhã thế này!
c. – Đó là những câu ông Hai tự nói với chính bản thân mình.
- Trước những câu này không có gạch đầu dòng như những câu đã nêu vì đây là lời độc thoại nội tâm.
d. - Các hình thức đối thoại tạo không khí như cuộc sống thật, thể hiện thái độ căm giận của những người tản cư với dân làng chợ Dầu theo giặc.
→ Giúp nhà văn khắc họa sâu sắc tâm trạng đau đớn, dằn vặt của ôn Hai khi nghe tin làng chợ Dầu theo giặc.
Luyện tập
Câu 1 (trang 178 /Ngữ Văn 9 Tập 1):
- Có ba lượt lời trao nhưng chỉ có hai lượt lời đáp.
- Lời thoại đầu của bà Hai, ông Hai không đáp
- Câu hỏi thứ hai của bà được ông Hai khẽ nhúc nhích đáp lại bằng cách hỏi lại "Gì?"
- Lần ba ông cũng chỉ đáp lời bà bằng một câu cụt lủn "Biết rồi".
=> Cuộc đối thoại này giúp người đọc nhận ra tâm trạng buồn bã, đau khổ, thất vọng của ông Hai.
Câu 2 (trang 179 /Ngữ Văn 9 Tập 1):
Tôi vừa phải nằm viện một tuần vì bị ốm. Hôm nay là ngày tôi được ra viện. Trên đường về nhà, xen với nỗi vui mừng là nỗi lo. Lo vì không biết phải xoay sở sao để bù đắp bài vở trong những ngày qua. Tôi vừa bước vào nhà thì bé Hoa, em tôi, nhảy cẫng ra và bi bô :
- Anh Hưng ơi! Có chị nào nho nhỏ, chị nói với bố là bạn của anh. Ngày nào chị ấy cũng đến lấy vở về chép bài cho anh. Chị ấy còn cho em kẹo nữa cơ đấy!
- Ừ.
Rồi không kịp nhìn những viên kẹo trên tay em, tôi lao ngay vào phòng học. Tay tôi run run giở vội những tờ giấy trắng. Không lẽ lại là cái Hà? Có phải là Hà không nhỉ? Thôi đúng Hà rồi. Tôi lặng đi. Chính Hà đã âm thầm giúp tôi trong những ngày qua. Vậy mà đã có lúc tôi nghĩ xấu về Hà. Lúc này tự dưng trong lòng tôi dâng lên một niềm cảm xúc khó tả. Không thể kìm nén nổi lòng mình, tôi thốt lên:
- Hà ơi! Cảm ơn bạn nhé!